We kunnen niet zonder licht – het belang van de lichtreflectiewaarde in een ruimte

In een lichtere omgeving functioneren mensen effectiever. Ze kunnen zich beter concentreren, zijn productiever en voelen zich meer tevreden en comfortabeler. Extra licht betekent bovendien vaak dat een omgeving veiliger is dan een donkere omgeving.

Voldoen aan de veranderende lichtwensen vergt meer energie

Niet alleen thuis, maar ook op kantoor en bijvoorbeeld in een zorgomgeving is de aanwezigheid en intensiteit van licht essentieel om goed te kunnen functioneren en zich prettig te voelen. Licht heeft een positieve invloed op (werk)tevredenheid en zorgt ervoor dat het risico op ongevallen (op de werkplek) aanzienlijk wordt verminderd.

De hoeveelheid energie die we verbruiken voor onze verlichting stijgt ieder jaar. De groei van het aantal nieuwbouwprojecten, de renovatie van oude gebouwen met beperkte hoeveelheid ramen en de toename van het aantal grote open kantoren, leiden allemaal tot een hoger energieverbruik om onze behoefte aan licht te ondersteunen. Dit geldt zowel voor kantoor als voor openbare gebouwen en zorginstellingen. In sommige gebouwen is verlichting de grootste afzonderlijke energieverbruiker. Deze trend zal groeien, omdat bedrijven moeten voldoen aan steeds strengere regels voor de minimale hoeveelheid verlichting die nodig is op de werkplek. Dit geldt niet alleen voor kantoren, maar ook bijvoorbeeld voor ziekenhuizen waar veel personeel dagelijks aanwezig is.

Voor het milieu zal ons energieverbruik moeten verminderen

Onze veranderende lichtwensen hebben een keerzijde. De ecologische voetafdruk van de mensheid is veel hoger dan wat onze aarde aankan. De CO2-uitstoot als gevolg van energie uit fossiele brandstoffen, is één van de belangrijkste oorzaken van de klimaatverandering. Als we ons energieverbruik willen verminderen, moeten we op zoek naar manieren om op een energiezuinige manier aan de stijgende vraag naar licht te voldoen. Het antwoord op deze kwestie ligt in het gebruik van een slim interieurontwerp. Vooral grote oppervlakken zoals plafonds, wanden en vloeren kunnen zo worden gekozen dat ze voor meer lichtflectie zorgen, zodat er minder kunstmatig licht nodig is om voor de benodigde verlichting te zorgen. Zo draagt het interieurontwerp bij aan directe economische en milieuvoordelen.

Wat is bepalend voor de kwaliteit van licht?

Naast natuurlijk licht dat via de ramen een ruimte binnen komt, wordt er eigenlijk in iedere ruimte gebruik gemaakt van kunstmatig licht door middel van lampen. Het gebruik van kunstmatig licht zou bij voorkeur tot een minimum beperkt moeten worden. Hoe natuurlijker het licht, hoe beter.
De kwaliteit van licht is afhankelijk van een aantal zaken. Zo is het belangrijk dat de natuurlijke verlichting gelijkmatig door een ruimte wordt verspreid. Daarnaast is glans, in bijvoorbeeld beeldschermen of televisieschermen, niet gewenst. Dit wordt veroorzaakt door de weerkaatsing van licht en kan hinderlijk zijn voor gebruikers van de ruimte.  

Lichtkwaliteit is van belang voor de visuele gezondheid

Een optimale lichtkwaliteit is aangepast aan de (werk)omstandigheden in een ruimte. Zo hebben medewerkers die veelal achter hun bureau werken graag toegang tot een raam met daglicht. Zeker als het werk afhankelijk is van visuele apparatuur waarbij het grootste deel van de dag naar een beeldscherm wordt gekeken, is de kwaliteit van licht van belang. Maar dit geldt net zo goed voor verpleegkundigen, artsen en patiënten die veel tijd doorbrengen in een ziekenhuis of andere zorginstelling. Een hoge lichtkwaliteit is belangrijk voor de visuele gezondheid. Grote oppervlakken binnen een ruimte, zoals het plafond en de vloeren, kunnen zo worden gekozen dat ze zo veel mogelijk licht weerkaatsen en verspreiden.

Wat betekent de lichtreflectiewaarde?

Lichtreflectiewaarde (LRV) is de totale hoeveelheid zichtbaar licht, van alle golflengten en in alle richtingen die weerkaatst wordt door oppervlakken (zoals vloeren, plafonds, wanden en meubilair), wanneer deze door een lichtbron worden verlicht.

De LRV-schaal is exponentieel en loopt van nul (een perfect absorberend oppervlak, wordt beschouwd als volledig zwart), tot 100 (volledig reflecterend oppervlak, wordt beschouwd als perfect wit). De structuur en glans van het product of oppervlak zijn naast kleur ook bepalende factoren voor LRV.

Maak slim gebruik van LRV-waarden

Ieder object heeft dus een bepaalde LRV-waarde. Afhankelijk van de gebruikers en het doel van een bepaalde ruimte, is het goed om na te denken over de impact die LRV heeft. We zagen al dat mensen die veel op een kantoor werken gebaat zijn bij een lichte ruimte, producten met een lage LRV-waarde passen hier goed bij, omdat hier veel licht wordt geabsorbeerd.

Kijken we bijvoorbeeld naar een woonomgeving voor ouderen, dan gelden er andere regels waar we rekening mee moeten houden. Voor ieder mens geldt dat naarmate we ouder worden, het zicht verslechtert. Oudere mensen hebben een verminderd vermogen om contrast en licht te zien en zijn minder gevoelig voor kleur. Dit geldt in het bijzonder voor mensen met dementie. Zij hebben moeite om kleuren te onderscheiden en kunnen moeilijk patronen, schaduwen en glanzende oppervlakken herkennen. Dit laatste betekent ook dat mensen met dementie moeite kunnen hebben met het verplaatsen binnen en tussen ruimtes. Zo kan het zijn dat een vloer die glanst, bijvoorbeeld omdat er direct zonlicht op weerkaatst, kan worden gezien als een natte vloer. Een natte vloer is glad en dit zal ertoe leiden dat mensen niet over dat bepaalde deel van de vloer willen lopen. Een donkere vloer kan de indruk wekken van een ‘zwart gat’, wat betekent dat dat deel van de vloer vermeden zal worden.

Een goed gebruik van LRV stimuleert mobiliteit

In bovenstaande afbeelding is het verschil in LRV-waarde tussen de gang en de slaapkamer slechts 8 punten. Dit zorgt er zeer waarschijnlijk voor dat bewoners zich vertrouwd genoeg voelen om van de gang de slaapkamer in te lopen en andersom.

Wilt u meer lezen over hoe u kunt ontwerpen voor ouderen? Klik dan hieronder: